Nieuws

uniQure voorzichtig optimistisch

Met de feestdagen in zicht, kwam er op 19 december positief nieuws binnen via een persbericht van uniQure. De meest recente gegevens van het zogeheten HD-GeneTRX-onderzoek met AMT-130, een experimentele gentherapie gericht op het verlagen van het huntingtine-niveau, laten zien dat het middel na toediening gedurende enkele jaren nog steeds veilig lijkt te zijn. Echter, omdat het aantal deelnemers erg klein is, kan uniQure nog geen conclusies trekken over de mogelijke werking van het middel AMT-130 in de behandeling van de ziekte van Huntington. Wèl zijn er vroege, veelbelovende tekenen dat het middel mogelijk sommige symptomen van de ziekte stabiliseert. De resultaten van deze veiligheidsstudie geven aan dat het klinisch onderzoek veilig kan worden voortgezet en hopelijk, in de toekomst, zal worden uitgebreid.

De geschiedenis van de allereerste gentherapie voor de ziekte van Huntington, het HD-GeneTRX onderzoek

Binnen het HD-GeneTRX onderzoek ontwikkelde uniQure het middel AMT-130, een klein stukje genetisch materiaal dat verpakt is in een onschuldig virus en is ontworpen om de hoeveelheid van het huntingtine-eiwit in de hersenen te verlagen. Voordat de huidige veiligheidsstudies bij mensen in 2020 begonnen, werd AMT-130 eerst grondig getest in verschillende diermodellen.

Het klinisch onderzoek naar de gentherapie van uniQure vordert gestaag en leidt, ondanks veel voorbehoud, tot een voorzichtig optimisme.

AMT-130 wordt toegediend via een enkele operatie in de met vloeistof gevulde ruimtes van de hersenen, bekend als ventrikels; het doel is de niveaus van het huntingtine-eiwit permanent in hersencellen te verlagen. In totaal hebben 39 deelnemers aan de twee studies in Europa en de Verenigde Staten deelgenomen. Het merendeel van de deelnemers heeft AMT-130 ontvangen, waarbij sommigen een lage dosis kregen en anderen een hoge dosis; enkelen ondergingen ter controle een nep operatie. Na een periode van een jaar, kreeg een aantal mensen uit de controlegroep ook een hoge dosis van het middel.

Gedurende het verloop van de studie deelde uniQure periodiek gegevens over hun veiligheidsstudie (lees bijvoorbeeld https://nl.hdbuzz.net/327 gevolgd door de nummers 329, 337 en 346). Momenteel zijn enkele deelnemers gedurende een periode van 30 maanden gevolgd; de gegevens blijven er veelbelovend uitzien (lees de volledige informatie op https://nl.hdbuzz.net/355).

De laatst gepubliceerde gegevens

uniQure publiceerde op 19 december jl. een persbericht en hield een investeerdersbijeenkomst om de nieuwste onderzoeksgegevens te delen. Dit nieuws is hieronder opgesplitst in drie overzichtelijke onderdelen: de veiligheid van AMT-130, het mogelijke effect op de symptomen van de deelnemers, en de gemeten biomarkers (een biomarker is een indicator die bijvoorbeeld gebruikt wordt om de reactie van een patiënt op een behandeling te meten; deze biomarkers kunnen gemeten worden in bijvoorbeeld bloed, urine of ruggenmergvloeistof).

Een veiligheidsstudie

De HD-GeneTRX studie is een klein onderzoek dat voornamelijk ontworpen is om de veiligheid en verdraagzaamheid van AMT-130 bij mensen te testen. Resultaten uit bloedonderzoek, vitale functies, hartritmes en andere gezondheidsmetingen blijken grotendeels normaal te zijn. Over het algemeen betekent dit dat AMT-130 tot 30 maanden na de operatie veilig lijkt te zijn en dat een lage dosis goed wordt verdragen.

Effect op symptomen

Hoewel dit onderzoek niet was opgezet om te bepalen of AMT-130 daadwerkelijk symptomen kan vertragen of stoppen, zijn er tijdens het onderzoek veel klinische metingen gedaan die ons een beeld kunnen geven of dit middel effect heeft op het verloop van de ziekte van Huntington. Omdat de controlegroep van het HD-GeneTRX-onderzoek zo klein is, gebruikte uniQure ook gegevens uit een grootschalig onderzoek genaamd TRACK-HD waarbij aan de deelnemers geen potentiële medicijnen werden toegediend. Zo kon uniQure gegevens vergelijken van degenen die AMT-130 toegediend kregen met gegevens van mensen in een zeer vergelijkbaar ziektestadium die het middel niet kregen. De deelnemers aan TRACK-HD werden ook gedurende ten minste 30 maanden gevolgd.

Deelnemers aan het HD-GeneTRX-onderzoek voerden testen uit waarbij bijvoorbeeld bewegingssymptomen en dagelijks functioneren gemeten werden. De belangrijkste, positieve, bevinding is dat degenen die de hoge dosis AMT-130 ontvingen op alle testen beter presteerden dan de TRACK-HD deelnemers die de operatie niet hadden ondergaan. De deelnemers die gedurende een periode van 30 maanden een lage dosis ontvingen, lieten bij enkele metingen behoud van beweging en functie zien.

Bovenstaande gegevens laten een trend zien, maar de statistieken staan het uniQure nog niet toe om een definitieve conclusie te trekken over hoe goed AMT-130 de symptomen van de ziekte van Huntington kan vertragen of stoppen. Tot nu toe zijn er nog te weinig mensen die de studie gedurende een periode van 30 maanden hebben doorlopen.

Ondanks al het voorbehoud is dit de eerste keer dat een middel, ontwikkeld voor de ziekte van Huntington, het potentieel lijkt te hebben om symptomen te kunnen stabiliseren.

Biomarkers

AMT-130 is een eenmalige gentherapie uitgevoerd via hersenchirurgie. Het middel wordt via het gebruik van naalden in de hersenen gebracht.

uniQure heeft metingen gedaan aan het ruggenmergvocht van deelnemers. Neurofilament light (NfL) is een eiwit dat vrijkomt uit hersencellen wanneer ze beschadigd zijn. Na een hersenoperatie stijgen NfL-niveaus van nature sterk, maar kunnen na verloop van tijd weer terugkeren naar een normaal niveau. Als NfL-niveaus zelfs beneden het basisniveau uitkomen, dan is dat een teken dat het middel veilig is en zelfs kan helpen om de gezondheid van de hersenen te behouden.

De meest recente NfL-gegevens van het HD-GeneTRX-onderzoek tonen aan dat er na de operatie een grote piek is in deze biomarker. Echter, in de groep die een hoge dosis AMT-130 ontving, lijken de niveaus na 18 maanden weer terug te zijn op het basisniveau. In de groep met de lage dosis liggen de NfL-niveaus na 30 maanden onder het basisniveau; dit laat zien dat AMT-130 een mogelijk positief effect op de hersenen heeft.

Aangezien AMT-130 uiteindelijk is ontworpen om de hoeveelheid van het huntingtine-eiwit te verlagen, wil uniQure natuurlijk ook weten of de behandelde deelnemers een verlaagd niveau van huntingtine laten zien. Echter, het blijkt erg lastig te zijn om dit vast te stellen, niet alleen in dit onderzoek, maar ook in het hele huntington-onderzoeksveld. Bij veel van de deelnemers was het onmogelijk om betrouwbare metingen te doen in het ruggenmergvocht. Wetenschappers bij uniQure suggereren ook dat het nog niet duidelijk is of het kijken naar de niveaus van huntingtine in het ruggenmergvocht de meest nauwkeurige manier is om de effecten te meten van een middel dat rechtstreeks in de hersenen wordt toegediend. Positieve effecten op klinische symptomen zullen altijd zwaarder wegen dan metingen van een biomarker zoals de hoeveelheid van het huntingtine-eiwit.

 Wat kunnen we concluderen uit de meest recente gegevens?

Het is vooral belangrijk om te onthouden dat dit onderzoek is ontworpen om de veiligheid van AMT-130 te testen en niet de werkzaamheid ervan. Tot nu toe lijkt het erop dat AMT-130 veilig is en goed verdragen wordt gedurende een periode van maximaal 30 maanden. Het gaat ook om een zeer klein aantal deelnemers en werden hun resultaten vergeleken met die van deelnemers aan een afzonderlijk observationeel onderzoek die het middel niet toegediend kregen.

Enig enthousiasme over de nieuwste gegevens

Ondanks al dit voorbehoud is er reden voor enige opwinding over de nieuwste gegevens die door uniQure zijn gedeeld. Dit is de eerste keer dat ENIG huntingtononderzoek laat zien dat een middel het vermogen heeft om symptomen te stabiliseren, dat veilig is, en bijwerkingen heeft die beheersbaar lijken. Dit is wat uniQure op dit punt in het onderzoek hoopte te zien. Er is een solide hoeveelheid gegevens die blijft groeien. uniQure verwacht halverwege 2024 opnieuw gegevens te kunnen delen.

Lees het volledige bericht op https://nl.hdbuzz.net/355.

Geschreven door Dr Leora Fox. Origineel gepubliceerd op 20 december 2023. Bewerkt door Dr Rachel Harding 24 december 2023. Vertaald en bewerkt door Gabrielle Donné-Op den Kelder 29 december 2023.

De artikelen van HDBuzz volgen in de door u gewenste taal?

Ga dan naar:

 https://nl.hdbuzz.net/follow/email

en vul uw e-mailadres en voorkeurstaal in.