Nieuws
Update Prilenia
Prilenia Therapeutics B.V. vraagt toestemming voor het op de markt brengen van pridopidine
Een cruciale stap in het beschikbaar maken van pridopidine voor mensen met de ziekte van Huntington
Biotech bedrijf Prilenia bracht vorig jaar naar buiten dat hun onderzoeksmiddel pridopidine het dagelijks functioneren van mensen met de ziekte van Huntington zou kunnen stabiliseren. In een deel van de patiënten die deelnamen aan de klinische studie PROOF-HD, laat pridopidine een weliswaar klein, maar wel significant positief effect zien op cognitie, motorische en klinische progressie. In de PROOF-HD studie waren de voordelen alléén zichtbaar bij Huntingtonpatiënten die géén antidopaminerge medicijnen gebruiken (zoals bijvoorbeeld geneesmiddelen voor de behandeling van chorea). Na positieve en constructieve feedback van regelgevende instanties in de Europese Unie, is Prilenia van plan om een aanvraag in te dienen bij het Europees Geneesmiddelenbureau EMA voor goedkeuring van het orale onderzoeksmiddel pridopidine. De beoordeling van de aanvraag kost tijd en de EMA kan ook nog NEE zeggen. Bovendien, ook wanneer de EMA JA zegt, kan dat ook onder bepaalde voorwaarden zijn en zal het enige tijd duren voordat het middel beschikbaar is en wordt vergoed door zorgverzekeraars. Wat betekent dit alles voor de patiënt?
Online webinar
Op maandag 18 maart 2024 organiseerde Prilenia samen met de Europese Huntington Association, de EHA, een webinar om vragen uit de Huntingtongemeenschap te beantwoorden. Henk Schuring, verantwoordelijk voor het leiden van het regelgevingsproces, vertegenwoordigde Prilenia. Anne Rosser, neuroloog en hoogleraar bij de Cardiff University, gaf inhoudelijk toelichting op de werking van pridopidine. Astri Arnesen, President van de EHA, vertegenwoordigde de Huntingtongemeenschap.
Er zijn drie cruciale punten op de weg naar een mogelijke toelating op de Europese markt:
- Pridopidine geneest de ziekte níet: De resultaten laten bij een subgroep* van de onderzochte patiënten in de PROOF-HD studie een zeer lichte verbetering in functioneren zien.
- De beoordeling van de aanvraag bij de EMA kost tijd en de EMA kan nog altijd NEE zeggen.
- Als de EMA JA zegt, zal het nog enige tijd duren voordat het middel beschikbaar is en betaald wordt door zorgverzekeraars. Dit kan per land verschillen.
*De subgroep omvat deelnemers die geen antidopaminerge medicijnen gebruiken zoals olanzapine en tetrabenazine (ook bekend als tetmodis of xenazine). Deze medicijnen worden vaak voorgeschreven bij ongewilde bewegingen zoals chorea. Het starten en stoppen van deze medicijnen moet altijd worden uitgevoerd onder begeleiding van een arts.
Wat betekent het indienen van een aanvraag bij de EMA?
Deskundigen van de EMA zullen de bevindingen van Prilenia zorgvuldig evalueren om te bepalen of de resultaten overtuigend de veiligheid en werkzaamheid van pridopidine op de patiënt aantonen. Dit proces kan tot een jaar duren vanaf het moment van indiening. Als het antwoord op beide fronten positief is, verleent de EMA een vergunning voor het in de handel brengen en kan het product in de EU, Noorwegen, IJsland en Liechtenstein worden verkocht. In ieder land zal dan het proces van prijsstelling in gang gezet worden waarin zorgverzekeraars een centrale rol vervullen. De duur van dit proces is per land verschillend. In Nederland kan het gemiddeld anderhalf jaar duren voordat een kostbaar geneesmiddel na Europese goedkeuring op de Nederlandse markt komt. Daarom kan in Nederland het proces van indiening bij de EMA tot beschikbaarheid ongeveer tweeënhalf jaar duren.
Het effect van pridopidine
Neuroloog en hoogleraar Anne Rosser geeft aan dat pridopidine kleine, maar duidelijk positieve effecten laat zien. Niet alleen in de PROOF-HD studie maar ook in eerdere studies. Pridopidine geneest of stopt de ziekte niet, maar het is wel het eerste middel dat een zeer licht vertragend effect laat zien op de snelheid van klinische achteruitgang wanneer er géén antidopaminerge medicijnen gebruikt worden. De klinische achteruitgang gaat dus iets minder snel in de groep die pridopidine gebruikte dan in de groep die placebo gebruikte. Het middel wordt goed verdragen. Het is niet bekend hoe lang het effect van pridopidine zal aanhouden en of het effect heeft bij mensen in de zeer vroege fase. Pridopidine is getest op mensen met symptomen van Huntington.
De werking van pridopidine in ons lichaam
Anne Rosser licht toe dat pridopidine een eiwit activeert, de zogenaamde Sigma1-receptor die hersencellen helpt te overleven onder stressvolle omstandigheden. Het middel zorgt ervoor dat hersencellen beschermd worden en hun functie langer behouden blijft.
De Q &A sessie, Vragen & Antwoorden
De uitwerking van deze sessie laat nog even op zich wachten en vindt u in het komende wetenschappelijke katern van de Vereniging van Huntington (april 2024).
Bijzondere momenten voor het levenseinde
De ‘bijzondere momenten’ voor het levenseinde
Mijn onderzoek begint met een verhaal: Walter is 48 jaar en heel erg ziek. Zijn vrouw, twee kinderen, vrienden en familie weten dat Walter binnen drie weken euthanasie gaat krijgen omdat Walter op een waardige wijze wil sterven en niet langer meer wil lijden. Het is voor Walter erg belangrijk dat zijn dierbaren op een goede manier afscheid kunnen nemen en hun verdriet kunnen verwerken. Maar wat helpt er eigenlijk bij deze ‘bijzondere’ manier van sterven, als je weet wanneer het gebeurt? Hoe brengen zij de laatste weken of dagen met elkaar door zodat het verder leven voor de mensen die Walter het liefste ziet, zo dragelijk mogelijk wordt? Welke ‘bijzondere’ of ‘betekenisvolle momenten’ zijn er?
Mijn onderzoek
Deze vragen wil ik graag onderzoeken zodat we betrokkenen, zoals Walter, zijn familie en jullie, in de toekomst beter kunnen begeleiden. Dit onderzoek maakt deel uit van mijn promotieonderzoek naar bijzondere momenten die mensen helpen in het afscheid en bij rouw. Daarom heb ik jullie nodig. Ik ben op zoek naar mensen en hun families die tussen nu en eind 2025 te maken krijgen met euthanasie. Ik vraag jullie of ik jullie mag spreken en bezoeken op het moment dat het euthanasie besluit vaststaat; ik zou graag observeren welke ‘betekenisvolle momenten’ jullie hebben of creëren om afscheid te nemen van het leven, maar die ook troost kunnen bieden voor diegene die achterblijven. Hiermee kunnen we anderen, die hetzelfde pad zullen gaan, in de toekomst beter ondersteunen.
Contact
Als jij of jullie hiervoor openstaan, neem dan contact met mij op via mail of telefoon. De contactinformatie staat hieronder. Ik geef graag meer uitleg over het onderzoek in een vrijblijvend informatie- en kennismakingsgesprek.
Iline Ceelen, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. T 0648834428; PhD kandidaat, project ‘Ritualisering van euthanasie’, Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen – Radboud Universiteit
https://www.ru.nl/onderzoek/onderzoeksprojecten/de-betekenisvolle-momenten-voor-euthanasie
Gematigd positief nieuws uniQure
uniQure voorzichtig optimistisch
Met de feestdagen in zicht, kwam er op 19 december positief nieuws binnen via een persbericht van uniQure. De meest recente gegevens van het zogeheten HD-GeneTRX-onderzoek met AMT-130, een experimentele gentherapie gericht op het verlagen van het huntingtine-niveau, laten zien dat het middel na toediening gedurende enkele jaren nog steeds veilig lijkt te zijn. Echter, omdat het aantal deelnemers erg klein is, kan uniQure nog geen conclusies trekken over de mogelijke werking van het middel AMT-130 in de behandeling van de ziekte van Huntington. Wèl zijn er vroege, veelbelovende tekenen dat het middel mogelijk sommige symptomen van de ziekte stabiliseert. De resultaten van deze veiligheidsstudie geven aan dat het klinisch onderzoek veilig kan worden voortgezet en hopelijk, in de toekomst, zal worden uitgebreid.
De geschiedenis van de allereerste gentherapie voor de ziekte van Huntington, het HD-GeneTRX onderzoek
Binnen het HD-GeneTRX onderzoek ontwikkelde uniQure het middel AMT-130, een klein stukje genetisch materiaal dat verpakt is in een onschuldig virus en is ontworpen om de hoeveelheid van het huntingtine-eiwit in de hersenen te verlagen. Voordat de huidige veiligheidsstudies bij mensen in 2020 begonnen, werd AMT-130 eerst grondig getest in verschillende diermodellen.
Het klinisch onderzoek naar de gentherapie van uniQure vordert gestaag en leidt, ondanks veel voorbehoud, tot een voorzichtig optimisme.
AMT-130 wordt toegediend via een enkele operatie in de met vloeistof gevulde ruimtes van de hersenen, bekend als ventrikels; het doel is de niveaus van het huntingtine-eiwit permanent in hersencellen te verlagen. In totaal hebben 39 deelnemers aan de twee studies in Europa en de Verenigde Staten deelgenomen. Het merendeel van de deelnemers heeft AMT-130 ontvangen, waarbij sommigen een lage dosis kregen en anderen een hoge dosis; enkelen ondergingen ter controle een nep operatie. Na een periode van een jaar, kreeg een aantal mensen uit de controlegroep ook een hoge dosis van het middel.
Gedurende het verloop van de studie deelde uniQure periodiek gegevens over hun veiligheidsstudie (lees bijvoorbeeld https://nl.hdbuzz.net/327 gevolgd door de nummers 329, 337 en 346). Momenteel zijn enkele deelnemers gedurende een periode van 30 maanden gevolgd; de gegevens blijven er veelbelovend uitzien (lees de volledige informatie op https://nl.hdbuzz.net/355).
De laatst gepubliceerde gegevens
uniQure publiceerde op 19 december jl. een persbericht en hield een investeerdersbijeenkomst om de nieuwste onderzoeksgegevens te delen. Dit nieuws is hieronder opgesplitst in drie overzichtelijke onderdelen: de veiligheid van AMT-130, het mogelijke effect op de symptomen van de deelnemers, en de gemeten biomarkers (een biomarker is een indicator die bijvoorbeeld gebruikt wordt om de reactie van een patiënt op een behandeling te meten; deze biomarkers kunnen gemeten worden in bijvoorbeeld bloed, urine of ruggenmergvloeistof).
Een veiligheidsstudie
De HD-GeneTRX studie is een klein onderzoek dat voornamelijk ontworpen is om de veiligheid en verdraagzaamheid van AMT-130 bij mensen te testen. Resultaten uit bloedonderzoek, vitale functies, hartritmes en andere gezondheidsmetingen blijken grotendeels normaal te zijn. Over het algemeen betekent dit dat AMT-130 tot 30 maanden na de operatie veilig lijkt te zijn en dat een lage dosis goed wordt verdragen.
Effect op symptomen
Hoewel dit onderzoek niet was opgezet om te bepalen of AMT-130 daadwerkelijk symptomen kan vertragen of stoppen, zijn er tijdens het onderzoek veel klinische metingen gedaan die ons een beeld kunnen geven of dit middel effect heeft op het verloop van de ziekte van Huntington. Omdat de controlegroep van het HD-GeneTRX-onderzoek zo klein is, gebruikte uniQure ook gegevens uit een grootschalig onderzoek genaamd TRACK-HD waarbij aan de deelnemers geen potentiële medicijnen werden toegediend. Zo kon uniQure gegevens vergelijken van degenen die AMT-130 toegediend kregen met gegevens van mensen in een zeer vergelijkbaar ziektestadium die het middel niet kregen. De deelnemers aan TRACK-HD werden ook gedurende ten minste 30 maanden gevolgd.
Deelnemers aan het HD-GeneTRX-onderzoek voerden testen uit waarbij bijvoorbeeld bewegingssymptomen en dagelijks functioneren gemeten werden. De belangrijkste, positieve, bevinding is dat degenen die de hoge dosis AMT-130 ontvingen op alle testen beter presteerden dan de TRACK-HD deelnemers die de operatie niet hadden ondergaan. De deelnemers die gedurende een periode van 30 maanden een lage dosis ontvingen, lieten bij enkele metingen behoud van beweging en functie zien.
Bovenstaande gegevens laten een trend zien, maar de statistieken staan het uniQure nog niet toe om een definitieve conclusie te trekken over hoe goed AMT-130 de symptomen van de ziekte van Huntington kan vertragen of stoppen. Tot nu toe zijn er nog te weinig mensen die de studie gedurende een periode van 30 maanden hebben doorlopen.
Ondanks al het voorbehoud is dit de eerste keer dat een middel, ontwikkeld voor de ziekte van Huntington, het potentieel lijkt te hebben om symptomen te kunnen stabiliseren.
Biomarkers
AMT-130 is een eenmalige gentherapie uitgevoerd via hersenchirurgie. Het middel wordt via het gebruik van naalden in de hersenen gebracht.
uniQure heeft metingen gedaan aan het ruggenmergvocht van deelnemers. Neurofilament light (NfL) is een eiwit dat vrijkomt uit hersencellen wanneer ze beschadigd zijn. Na een hersenoperatie stijgen NfL-niveaus van nature sterk, maar kunnen na verloop van tijd weer terugkeren naar een normaal niveau. Als NfL-niveaus zelfs beneden het basisniveau uitkomen, dan is dat een teken dat het middel veilig is en zelfs kan helpen om de gezondheid van de hersenen te behouden.
De meest recente NfL-gegevens van het HD-GeneTRX-onderzoek tonen aan dat er na de operatie een grote piek is in deze biomarker. Echter, in de groep die een hoge dosis AMT-130 ontving, lijken de niveaus na 18 maanden weer terug te zijn op het basisniveau. In de groep met de lage dosis liggen de NfL-niveaus na 30 maanden onder het basisniveau; dit laat zien dat AMT-130 een mogelijk positief effect op de hersenen heeft.
Aangezien AMT-130 uiteindelijk is ontworpen om de hoeveelheid van het huntingtine-eiwit te verlagen, wil uniQure natuurlijk ook weten of de behandelde deelnemers een verlaagd niveau van huntingtine laten zien. Echter, het blijkt erg lastig te zijn om dit vast te stellen, niet alleen in dit onderzoek, maar ook in het hele huntington-onderzoeksveld. Bij veel van de deelnemers was het onmogelijk om betrouwbare metingen te doen in het ruggenmergvocht. Wetenschappers bij uniQure suggereren ook dat het nog niet duidelijk is of het kijken naar de niveaus van huntingtine in het ruggenmergvocht de meest nauwkeurige manier is om de effecten te meten van een middel dat rechtstreeks in de hersenen wordt toegediend. Positieve effecten op klinische symptomen zullen altijd zwaarder wegen dan metingen van een biomarker zoals de hoeveelheid van het huntingtine-eiwit.
Wat kunnen we concluderen uit de meest recente gegevens?
Het is vooral belangrijk om te onthouden dat dit onderzoek is ontworpen om de veiligheid van AMT-130 te testen en niet de werkzaamheid ervan. Tot nu toe lijkt het erop dat AMT-130 veilig is en goed verdragen wordt gedurende een periode van maximaal 30 maanden. Het gaat ook om een zeer klein aantal deelnemers en werden hun resultaten vergeleken met die van deelnemers aan een afzonderlijk observationeel onderzoek die het middel niet toegediend kregen.
Enig enthousiasme over de nieuwste gegevens
Ondanks al dit voorbehoud is er reden voor enige opwinding over de nieuwste gegevens die door uniQure zijn gedeeld. Dit is de eerste keer dat ENIG huntingtononderzoek laat zien dat een middel het vermogen heeft om symptomen te stabiliseren, dat veilig is, en bijwerkingen heeft die beheersbaar lijken. Dit is wat uniQure op dit punt in het onderzoek hoopte te zien. Er is een solide hoeveelheid gegevens die blijft groeien. uniQure verwacht halverwege 2024 opnieuw gegevens te kunnen delen.
Lees het volledige bericht op https://nl.hdbuzz.net/355.
Geschreven door Dr Leora Fox. Origineel gepubliceerd op 20 december 2023. Bewerkt door Dr Rachel Harding 24 december 2023. Vertaald en bewerkt door Gabrielle Donné-Op den Kelder 29 december 2023.
De artikelen van HDBuzz volgen in de door u gewenste taal?
Ga dan naar:
https://nl.hdbuzz.net/follow/email
en vul uw e-mailadres en voorkeurstaal in.
'Trappen tegen Huntington'
Bewegen is gezond en maakt je hoofd en lichaam vrij. Doe mee aan de 3e en laatste editie van 'Trappen tegen Huntington' en zamel geld in voor onderzoek naar deze ziekte!
Bewegen is belangrijk. Ook bij Huntingtonpatiënten helpt het om actief te blijven en zo even de gedachten te verzetten en het lichaam zo gezond mogelijk te houden. Edwin Stolp weet daar alles van. Als Huntingtonpatiënt fietst hij nog altijd fanatiek en daar heeft hij veel profijt van.
In september 2009 kreeg Edwin te horen dat hij ziek was. “Ik heb de ziekte via mijn moeders kant gekregen. Er werd in die tijd niet over gesproken. Ik wist wel dat ze ziek was, maar niet dat het etiket ‘Huntington’ daarbij hoorde. Bij mezelf merkte ik dat het ieder jaar een klein beetje slechter met me ging, maar hoe dat kwam wist ik niet. Ik had toen ook een druk gezin met jonge kinderen, dus ik zocht het eerder daarin dan in iets anders. Op een gegeven moment ging het echt niet meer en ik viel uit met burn-outklachten. Toen kwam de werkelijke oorzaak aan het licht.”
Uit het zwarte gat
Fietsen was destijds al heel belangrijk voor Edwin. “Ik fiets mijn hele leven al, voor en na mijn werk en als afwisseling op een zittend beroep. Toen ik te horen kreeg dat ik ziek werd, viel ik in een zwart gat. Het lukte me echter om met hulp van mijn fietsmaten na enkele jaren weer op de fiets te stappen. Ze namen me mee naar de Mont Ventoux en zetten mij daar letterlijk weer op de fiets. Dat heeft me geholpen om verder uit mijn depressie te ontsnappen.”
Het fietsen activeert Edwin. Hij voelt zich er beter door en kan ook even ontsnappen aan de dagelijkse realiteit. Zijn lijf gaat wel achteruit, maar begeleiding heeft hij nog niet nodig. “Ik kom ieder jaar op de polikliniek van Amstelring en dan word ik helemaal doorgelicht. Ik ben nog best aardig fit. Maar voor anderen geldt dat wellicht minder. Toch zou ik ook hen willen aansporen om op hun eigen niveau aan sport te doen. Of dat nu fietsen is, wandelen, yoga, of iets anders. Dat kan in je vrije tijd, bij de Huntington poli, maar ook door oefeningen te doen bij de fysiotherapeut. Mensen weten overigens vaak niet dat je bij bepaalde gezondheidsklachten gewoon hulp kan krijgen met een verwijzing van de specialist/arts. Ik heb zelf bijvoorbeeld van neuroloog dr. De Bot van het LUMC een brief gekregen waarmee ondersteuning eenvoudig geregeld was. Daar ben ik heel blij mee want ik heb er zelf enorme baat bij.”
Trappen tegen Huntington
Edwin heeft samen met zijn vrouw Anita stichting Huntington Zaanstreek opgericht die verschillende activiteiten organiseert. Op 23 juni 2024 is de derde editie van ‘Trappen tegen Huntington’, waarbij fietsers geld inzamelen voor onderzoek naar de ziekte en er aandacht wordt gevraagd om de taboes rondom Huntington te doorbreken. Waarschijnlijk is deze derde editie de laatste, want Edwin gaat achteruit. “Mijn gezondheid laat onze stichting stoppen. Nog één keer wil ik met alle lieve vrijwilligers ‘Trappen tegen Huntington’ organiseren. Nog één keer droom ik van een onvergetelijke dag. Deze keer betrekken we ook wandelen en hardlopen bij het evenement om nog meer mensen in beweging te krijgen. Want het is ook gewoon leuk en gezond om mee te doen!”
Meer weten of direct al inschrijven?
Meer weten over de stichting van Edwin en Anita? Of meedoen met ‘Trappen tegen Huntington’? Kijk dan op www.huntingtonzaanstreek.nl.
Hernieuwde oproep onderzoek LUMC Leiden
Nieuwe deelnemers gezocht voor wetenschappelijk onderzoek
In het LUMC in Leiden is in 2021 een onderzoek gestart waarbij de onderzoekers kijken naar ijzer- en ontstekingsreacties in de hersenen. Zo hopen zij meer te leren over het ziektemechanisme en hopen ze biomarkers te vinden die specifiek zijn voor de ziekte en het verloop ervan. Deze biomarkers zijn belangrijk om de werking van mogelijke medicijnen in het menselijk lichaam te kunnen volgen.
Voor dit onderzoek zijn de onderzoekers momenteel op zoek naar nieuwe deelnemers die géén gendrager zijn.
Meer informatie over het onderzoek
- Op dit moment zijn de onderzoekers op zoek naar mensen die géén gendrager zijn, bijv. partners van mensen met de ziekte van Huntington, of familieleden die na DNA-onderzoek geen gendrager blijken te zijn.
- Het onderzoek duurt anderhalve dag met één ruggenprik en een MRI-scan.
- Deelnemers krijgen een vergoeding. Daarnaast worden reiskosten vergoed en zo nodig kosten voor een hotelovernachting.
Heeft u interesse of wilt u meer informatie, neem dan contact op met Nadine van de Zande via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of bel naar 071-526 2131.
